محدودیت های تدوین در بیان سینمایی

محدودیتهای تدوین
رابطه بین تدوین و آشپزی
محدودیتهای تدوین در سینمای داستانی
محدودیتهای تدوین در سینما مستند

کلود شابرول از مؤسسان و پیش قراولان موج نوی سینمای فرانسه گفته باشند(نقل به مضمون):

همه خلاقیتها، برنامه ریزی ها، تلاش ها،
ارقام ریز و درشت هزینه، دستمزدهای عجیب
و غریب هنرپیشه ها، دستاوردهای شگفت انگیز
گریمورها و متصدیان جلو ه های ویژه، تمامی
جابه جایی ها و سفرها، همه ساخت و سازها و
هر چیز دیگری که فکرش را بتوانید بکنید؛ همه
و همه در مرحله تولید، تنها کاری که میکنند
فراهم آوردن مواد اولیه مورد نیاز است، اما این
مواد خام تا به دست آشپزی چیره دست پخته
نشود، غذایی(فیلم) در کار نخواهد بود، آری این
آشپز کسی جز تدوینگر نیست.
کلود شابرول

طبق قول و قرار معهود امروز بنا داریم در مورد محدودیت تدوین در روایت گری، و اینکه از تدوین تا
چه حدی باید متوقع بود صحبت کنیم.
بیایید از تعبیر شابرول برای رسیدن به منظورمان استفاده کنیم. همگی به این قضیه معتقدند که دستپخت خوب و بد داریم
و این دستپخت متکی به عملیاتی است که روی مواد خام مختلف انجام می شود و نه تهیه مواد خام، البته همیشه در تهیه
مواد خام مناسب و تازه هم نکاتی هست اما اگر جایی مسابقه آشپزی باشد مواد خام همگی یکسان است ولی با این وجود
انتظار میرود کسی که مهارت بیشتری در آشپزی دارد غذای بهتری طبخ کند.
خب به عنوان شاهد مثال پخت املت را در نظر بگیرید… ماده خام اصلی این غذا تخم مرغ و گوجه فرنگی و کمی ادویه جات
است  من به شخصه حتی نمی توانم همواره خودم را تقلید کنم و از این ماده خام بسیار ساده املت های متفاوتی میپزم و
فقط گه گاهی دقیقاً همانی می شود که میخواهم، البته فکر نکنم این قضیه فقط به بنده محدود باشد، با این اوصاف در
مورد دو آشپز متفاوت اوضاع چگونه خواهد بود

به نظر می رسد اگر ببخشید
وارد حرفه ی تدوین گری
م یشد موفقی تهای خوبی
به دست م یآورد، برای یک
تدوینگر اطلاع پیدا کردن از
ریز تصمیمات و نگاه کارگردان
امر بسیار مهمی است، ونیازمند
سوالات دقیق و جزئی است،
بعدا در زمینه تعاملات این دو
بیشتر صحبت خواهیم کرد.

با این مقدمه بیایید سهم آشپزی! را در کیفیت نهایی غذا! بررسی کنیم. (البته با این فرض مهم که آشپزی را فقط محدود
به پخت کنیم، نه تهیه مواد خام)
1- قدرت آشپز تا چه حد است یا محدود به چه چیزهایی است؟
2- توقعی که از آشپز داریم باید چگونه باشد؟ آیا آشپز با هر مواد خامی می تواند نهایت هنر خود را نمایش دهد؟
3- آیا مسئول تهیه مواد خام اولیه نیازی به دانش و رو شهای آشپزی دارد؟
-4 آیا هنگام تهیه مواد اولیه لازم است به این فکر کرده باشیم که چه غذایی می خواهیم طبخ کنیم؟ یا بهتر است هر
قدر ممکن است مواد اولیه متنوع و مختلف تهیه کنیم تا آشپز خودش تصمیم بگیرد چه غذایی بپزد؟ این روش چه محاسنی
دارد؟ چه معایبی؟
5- آیا لازم نیست کسی که مأمور تهیه مواد اولیه برای به طور مثال پخت فسنجان است از مواد اولیه و نحوه پخت آن مطلع
باشد؟ آیا همین که بداند در فسنجان از گردو استفاده می شود کفایت می کند تا مناسب ترین گردو را تهیه کند؟ فرقی نمی کند که گردوی سبز تازه بخرد یا گردوی مغزشده، مغز شده ی دانه درشت و گرا ن قیمت و سفید یا گردوی تیره تر و ارزان قیمت
تر؟ در مورد مرغ چطور؟ اگر غذا جوجه کباب باشد آیا باید گردن بخرد؟ ران یا سینه؟ کدام بهتر است؟ مرغ بزرگ و چرب
باشد یا کوچک و خشک ؟ منجمد یا تازه؟ مرغ خانگی باشد یا صنعتی ؟به نظر می رسد بهترین مسئول خرید با این اوصاف
آقای ببخشید باشند!

6- آیا هیچ آشپزی می تواند از مواد خامِ گندیده و متعفن و بی کیفیت غذای سالم و خوشمزه ای بپزد؟ با مواد خام نامربوط
چطور؟ نظرتان در مورد آب گوشت گربه با عسل درجه یک کوهی و کشک محلی فراوان چیست؟

 

حد تاثیرات تدوینگر بر فیلم

کافی است موقعیت متناظر سؤالات فوق را در فیلم سازی پیدا کنید. حالا یک بار دیگر با این توجه به تک تک سؤالات
قبلی که هدفمند و هوشمندانه طراحی شده اند دقت کنید و سر انجام خودتان نتیجه بگیرید که…

تدوین چقدر مهم است و چه جایگاهی دارد؟
چقدر قدرت و چقدر محدودیت دارد؟
کارگردان چه نیازی به دانستن رو ش ها، محدودیت ها و قابلیت های تدوین دارد؟ و آنها را در چه مقطعی از فیلم سازی و چگونه
باید در نظر بگیرد؟ وقتی سبک خاصی از تدوین در نظر کارگردان باشد چه ملاحظاتی را حین فیلم برداری و تولید باید در
نظر بگیرد؟
در ساخت مستندها آیا تصویربرداری بی هدف و ثبت کردن هر رطب و یابسی مطلوب است؟ با این توجیه که چیزی از دست
نرود؟
و ده ها و صدها سؤال دیگر که به خوبی می تواند فضای ارتباط بین تدوین و کارگردانی و تأثیرات این دو را بر هم نشان دهد.

تفاوت محدودیت های تدوین در سینمای مستند و داستانی

با این اوصافی که در رابطه آشپزی و تدوین عرض شد، بنظر می رسد ذکر یک نکته دیگر هم ضروری باشد، و آن اینکه در این مقایسه یک تفاوت کلی در داستانی و مستند بودن فیلم هست، بنظر می رسد اگر فرآیند تدوین آشپزی باشد، در فیلم داستانی با مواد اولیه نیمه پخته و آماده طبخ تری مواجهیم تا فیلم مستند، حتی در خیلی از اوقات تدوین در یک فیلم داستانی صرفا محدود به حدی از دخالت در نتیجه نهایی می شود که مشابه فعالیتی است که در آشپزی روی یک ساندویچ می توان انجام داد، مثلا اینکه از مخلفات مختلف کدام ها را و از هر کدام چقدر بریزیم یا سس چقدر باشد، یعنی صرفا یک چیدمان. اما در فیلم مستند به ویژه گونه هایی از فیلم مستند که فاصله بیشتری از سینمای داستانی دارند و کمتر وجوه داستان و شخصیت پردازی و… دارند به ویژه در مستندهای آرشیوی توصیفی و یا آثاری که ساختار روایی خود را پای میز مونتاژ می یابند، بار به مراتب زیاد تری بر دوش تدوین خواهد بود، ریتم، تعلیق، بازیگری و تمام آنچه سینمای داستانی دارد و در مستند همگی به
موضوع و کارگردانی سپرده شده است، با این توضیح اگر از زاویه آشپزی نگاه کنیم، شاید تدوین یک فیلم مستند ناب شبیه پخت فسنجان در200 سال قبل باشد که حتی تهیه رب انار و روغنش هم کار خود آشپز است.
وقتی با چنین شرایطی مواجه باشیم، تدوین سهم بیشتری در کیفیت کار نهایی خواهد داشت و مهارت تدوینگر هم طراز
یا حتی بالاتر از مهارت کارگردان بر محصول نهایی اثر می گذارد، در برخی کارهای مستند تنها جا به جا شدن یک نما
می تواند طعم کل مستند را تغییر دهد، یا کم و زیاد شدن طول کلی نماها، می تواند فیلم را خشک یا آبکی کند، میزان
استفاده اش از مصاحبه ای خاص، جای برش ها و همه چیز و همه چیز می تواند نتیجه نهایی را دستخوش تغییرات جدی
کند، اما این قضیه در سینمای داستانی به واسطه ی وابستگی روند فیلم به داستان و فیلم نامه بسیار محدودتر از سینمای
داستانی است.

دو مثال امروزی

بهتر است دو مثال زنده برای جا افتادن بحث از تفاو تهای تدوین در سینمای مستند(محل فرمان روایی اتفاقات پیش بینی نشده و موقعیت های غیر داستانی و غیر ساختگی) و سینمای داستانی(عرصه سلطنت خلق و کنترل همه چیز) در اینجا ذکر کنیم.

◊جای خالی

در مورد مستند “جای خالی” تولید سفیر فیلم با یکی ازسازندگانش صحبت می کردم که حین صحبت بحث تدوین پیش
آمد و اتفاقا از فرآیند تدوین مستند خاطره جالبی داشت، در قسمتی از فیلم به نحوه ی رانندگی ایرانیان پرداخته شده بود، در پیش نمایش های اولیه پس از تماشای فیلم عده زیادی معتقد بودند در فیلم بیش از حد به رانندگی پرداخته شده است و حتی وقتی توضیحات سازنده اثر را در ارجاع به وجوه دیگر معضلات فرهنگی کشور در فیلم می شنیدند، قانع نمی شدند وآن قسمت از فیلم در نظرشان جلوه بیشتری داشت، با ایجاد تغییر کوچکی در تدوین فیلم، در نمایش های بعدی هیچ کس به این نکته اشاره ای نکرد، مشکل حل شده بود، اما تنها تغییری که در تدوین اعمال شده بود جابه جایی فصل رانندگی در ساختار فیلم بود بدون اینکه از طول آن کاسته شود!

جای خالی نام مستندی با موضوع
«فرهنگ عمومی » است و داستان یک
هنرجوی پرواز پاراگلایدر است که در
مواجهه با معضلات فرهنگی جامعه اش،
تصمیم می گیرد فیلمی با موضوع
فرهنگ عمومی بسازد.

 

این یعنی حد تاثیر تدوین در روایت مستند، این یعنی فرق بین اینکه سیب زمینی را سرخ کرده توی آب مرغ
بریزیم یا همانطور از اول خام در آب مرغ بپزد، شاید من و شمای مخاطب که فیلم را می خوریم!! متوجه نشویم چرا غذا خوش ساخت یا بی مزه است اما آشپز به خوبی می داند کجای تدوینش را باید اصلاح کند!

پله آخر

مثالی دیگر، به این مصاحبه در مورد فیلم “پله آخر” ساخته علی مصفا توجه کنید،بنظر می رسد محتوای این گفت گو به خوبی میزان دخالت تدوینگر در نتیجه نهایی یک اثر داستانی و لزوم پیش بینی تدوین قبل از تولید و همچنین محدودیت های تدوین
بعد از تولید یک اثر داستانی را روشن می سازد.

پله آخر-جایزه ویژۀ هیات داوران از جشنواره کرالا ( ۲۰۱۲ )

چینش رویدادها و فرم روایی «پله آخر » به مثابه پازلی که هنوز قطعات آن سرجای درست خود قرار نگرفته اند

کاملاً پیچیده و درهم ریخته است.در بخش هایی، فیلم مخاطب را به یاد رمان های جریان سیال ذهن می اندازد
که روایت مدام در حال چرخش و پیچش است و برای برقراری ارتباط میان بخش های مختلف آن می بایست
به درک درستی از روایت خطی که حالا فرم چینشش به هم ریخته است دست یابیم. وقتی که در پایان فیلم، شمایلی
نسبی از خط داستان اثر را برای خود ترسیم می نماییم به این مهم دست خواهیم یافت که داستان نه تنها پیچیده
نیست بلکه بسیار هم ساده و سرراست است اما آن چه از این داستانِ بارها به تصویردرآمده روایتی نو خلق می کند،
فرم روایی اثر و درهم ریختگی عناصر اصلی آن هم چون زمان و زنجیره علّی رویدادهاست که از این داستانکلاسیک،

فرمی نو از روایت را می آفریندکه به دنیای پسامدرن تعلق دارد. چنین شیوه چیدمانی، که با ظرافت در مونتاژ
و هوشمندی تدوینگر نیز همراه است در
فیلم های ارزشمندی چون 21« گرم ،» «بمان » و «ساعت ها » نیز به کار رفته است که مخاطب با پیشرفت داستان
و پی بردن به اشتراکات روایی و حل معماهای زمانی به مرور پرده از راز فیلم برمی دارد.
(به نقل از وب سایت بانی فیلم)

خبرنگار:به نظر می رسد حضور فردین صاحب الزمانی(تدوینگر فیلم) از ابتدای شکل گیری فیلمنامه پر
رنگ بوده است. چون این فیلم به شدت به تدوین آن وابسته است.
صاحب الزمانی: نه اتفاقا نقش تدوین در به ثمر رسیدن فیلم خیلی پر رنگ نبود. اما این که مصفا
اصرار دارد که ایده های اولیه را برای کسی تعریف نکند، به نظر من خیلی مهم است چون ممکن است
نظر افراد به کار جهت دهد.
(خبرنگار)طرح سئوال مبنی بر حضور صاحب الزمانی به عنوان تدوینگر از ابتدای شکل گیری فیلمنامه
به این دلیل مطرح شد که نمی توان این فیلم را بدون نقش تدوین بررسی کرد. “پله آخر” یک روایت غیر
خطی با رفت و برگشت های زمانی دارد و اهمیت این موضوع زمانی پررنگ تر می شود که در طول فیلم
متوجه می شویم زمان حوادث برای مخاطب گم نمی شود.
صاحب الزمانی: بیش از هفتاد – هشتاد درصد از تدوینی که در فیلم می بینید در فیلمنامه وجود داشت و
اصلا نمی شد روایت خطی برای این فیلم در نظر گرفت و بعد روی میز مونتاژ به روایت غیرخطی تبدیلش
کرد. اصلا با این نوع نگاه به تدوین، تقریبا محال است که فیلمی خوب از کار درآید.
نکته دیگر هم این بود که چفت و بست تک تک پلان های آخر یک سکانس و پلان های اول سکانس بعدی
از ابتدا در فیلمنامه وجود داشت و سخت می شد سکانسی را از جایی برداشت و جای دیگری گذاشت.  “

صرفاً برای اینکه دلتان قرص شود، این دو نقل قول را هم به عنوان پایان بندی این بحث، از دو تدوینگر و مولف سرشناس حوزه تدوین بدون هرگونه دخل و تصرف تقدیم می کنیم.

راجر کریتندن نویسنده کتاب فوق العاده تدوین فیلم و ویدئو در بخشی از کتابش چنین می نویسد:

” بسیاری از فیلم ها نتیجه یک دوره پسا تولید چندماهه هستند(یعنی تدوین و کارهای نهایی بسیار زمان
می برد)، هرچند هیچ تلاشی نمی تواند ماده خام ضعیفی را به یک فیلم خوب بدل سازد  ”
و همینطور ادوارد دیمیتریک که در هالیوود کار می کرد تجربه های خودش را از میزان تاثیر تدوین بر فیلم این چنین واقع بینانه بیان می کند:

“سه کارگردان از یک فیلمنامه سه فیلم کاملا متفاوت می سازند و همه ی اینها اغلب پذیرفتنی است
اما آنچه معمولا درک نمی شود، این است که اگر دست سه برشکار(تدوینگر) را باز بگذاریم، از مواد خام
یکسان سه نسخه ی متفاوت خلق خواهند کرد و نتیجه کارشان جز آنکه بستگی به کیفیت صحنه های
گرفته شده دارد، به طرز چشمگیری وابسته ی استعداد و مهارت خود تدوینگران است”

اما از آنطرف همین نویسنده اضافه می کند:

” این شیرین زبانی که «در اتاق تدوین نجات پیدا کرده »

” این شیرین زبانی که
«در اتاق تدوین نجات
پیدا کرده » در حوزه
ی فیلم کم به گوش
نمی رسد. زیرکانه است
اماباواقعیت نمی خواند

در حوزه ی فیلم کم به گوش نمی رسد. زیرکانه است اما با واقعیت نمی خواند؛ دست کم اغراقی در آن وجود دارد. ممکن است تدوینگر با حذف دیالوگ های زیادی،
تدوین گزینشیِ حرکتی ناقص، دستکاری خلاقانه در آهنگ فیلم و زمان بندی واکنش ها، کاستن از ضعف صحنه هایی که بد کارگردانی شده و در مواقع نادری با مانورهای تدوینی نا متعارف تر، فیلم را بهتر کند.
پیش فرضِ انجام این کارها آن است که یک تدوینگر باهوش بر فیلمی که کارگردانی بایسته ای نداشته کار کند. اما اتفاقی که اغلب می افتد این است که یک تدوینگر کمابیش بی صلاحیت روی فیلمی که کارگردانی هوشمندانه داشته کار می کند و از پس آن بر نمی آید. در هر حال، تدوینگر با مواد و مصالحی که کارگردان در اختیارش گذاشته کار می کند.
حتی اگر معجزه کند، جز خلاقیتی که با خود به روند تدوین آورده، اجزای معجزه، آن مواد و مصالح است  .
به نظر می رسد مطالب این دو درس به خوبی نقش تدوین در سینمای داستانی و مستند را مشخص کرده باشد و حالا باید بهتر بفهمید چرا از طرفی به تدوین کارگردانی مجدد فیلم گفته اند و از طرفی تدوین در موارد بسیاری وابسته و محدود به کارگردانی اولیه فیلم است.

از کتاب خوب راجر کریتندن با
ترجمه روان صافاریان در تالیف این
دوره استفاده شده است، این کتاب
را از نشر مرکز می توانید تهیه کنید

 

در پایان انتظار می رود با توجه به توضیحات داده شده و تصویر بالا جاهای خالی را به نحو مناسبی پر کنید.
یک تدوین… می تواند فیلمی را که… کارگردانی و تولید شده به…. تبدیل کند.

 

این جا پایانِ بخش اول دوره تدوین ماست، یعنی تا الان باید فهمیده باشید که تدوین چیست، چقدر اهمیت دارد، مهم ترین
کارکردها و قابلیت هایش چیست، جایگاهش در سینما و از نظر سینما گران چگونه است، در کجاها کاربرد دارد و ضرورت تهیه
مواد اولیه برای آن در مرحله تولید چگونه است.

 

دیدگاهها

هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.

اولین نفری باشید که دیدگاهی را ارسال می کنید برای “محدودیت های تدوین در بیان سینمایی”

پس از خرید، بلافاصله لینک‌های دانلود نمایش داده خواهند شد. پرداخت امن به وسیله کلیه درگاه ها

ضمانت 7 روزه بازگشت وجه